مراحل خواب: آشنایی با چرخههای خواب و تأثیر آن بر سلامت
خواب یکی از مهم‌ترین فرآیندهای فیزیولوژیکی بدن است که نقش مهمی در سلامت جسمی و ذهنی دارد. در طول خواب، بدن وارد مراحل مختلفی می‌شود که هرکدام وظایف خاصی در ترمیم و بازیابی انرژی ایفا می‌کنند. آگاهی از مراحل خواب به ما کمک می‌کند تا کیفیت خواب خود را بهبود ببخشیم و از مشکلات خواب جلوگیری کنیم.
1. مرحله خواب غیر REM (NREM)
این مرحله خود شامل سه بخش است که هرکدام عملکردهای متفاوتی در فرآیند خواب دارند:
مرحله 1: خواب سبک
این مرحله آغاز خواب است و معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد. در این مرحله، مغز هنوز فعال است، اما امواج مغزی کندتر می‌شوند و فرد به‌آرامی از حالت بیداری وارد خواب می‌شود. هرگونه صدای ناگهانی یا تحریکات محیطی می‌تواند فرد را بیدار کند.
مرحله 2: خواب عمیق‌تر
در این مرحله، فعالیت مغزی کاهش یافته، دمای بدن پایین می‌آید و ضربان قلب و تنفس آرام‌تر می‌شوند. این مرحله بخش عمده‌ای از خواب شبانه را تشکیل می‌دهد و نقش مهمی در تثبیت حافظه و پردازش اطلاعات دارد.
مرحله 3: خواب عمیق
این مرحله که به آن خواب موج‌آهسته (Slow-Wave Sleep) نیز گفته می‌شود، عمیق‌ترین مرحله خواب غیر REM است. در این حالت، بدن شروع به بازسازی بافت‌ها، تقویت سیستم ایمنی و ترشح هورمون‌های رشد می‌کند. بیدار شدن در این مرحله دشوار است و فرد احساس سرحالی و انرژی بیشتری پس از گذراندن آن دارد.
2. مرحله خواب REM (حرکات سریع چشم)
این مرحله تقریباً 90 دقیقه پس از به خواب رفتن آغاز می‌شود و با حرکات سریع چشم، افزایش فعالیت مغزی و رویا دیدن همراه است. خواب REM برای تقویت حافظه، پردازش هیجانات و یادگیری اهمیت دارد. در این مرحله، عضلات بدن به‌طور موقت فلج می‌شوند تا از انجام حرکات ناگهانی در هنگام خواب جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
چرخه خواب شامل مراحل NREM و REM است که هرکدام نقش مهمی در بهبود عملکرد جسمی و ذهنی دارند. خواب کافی و منظم به بدن اجازه می‌دهد این مراحل را به‌طور کامل طی کند و فرد روز بعد احساس انرژی و تمرکز بیشتری داشته باشد.